Ruimte voor Rouw is niet vanzelfsprekend. Het publieke domein heeft geen vaste plekken voor persoonlijke rouw, ook biedt onze cultuur weinig aanknopingspunten om het zomaar over rouw te hebben.
Rouwjournaliste Lisa van Zadelhoff schreef twee jaar lang voor De Correspondent over Rouw. In haar afsluitende artikel van 17 januari 2022 schreef ze: “In de twee jaar dat ik voor De Correspondent over rouw schrijf, zag ik steeds opnieuw: rouw speelt een te kleine rol in onze samenleving, in onze gesprekken, op scholen, op de sportvereniging, op werk, op de groenteafdeling van de supermarkt. Dat voelde ik zelf toen mijn moeder overleed, maar het werd ook in mijn gesprekken met experts en andere rouwenden bevestigd. Rouw is overal, ieder mens krijgt vroeg of laat met die nietsontziende dood te maken, en tegelijkertijd is het nog te onbesproken.
Het idee Rouwen & Vieren begon met een eenvoudige en urgente vraag: een buurtbewoonster vroeg of we niet een keer een plek konden creëren voor rouw. Met Stichting PopUpWerk bouwden we al eerder de Tree of Light (verbinding met de mensen die het moeilijk hebben in de buurt), Lijdensweg West (veertien plekken waar kunstenaars reageren op lijden), Mind the Gap (een vrolijke kabelbaanverbinding tussen balkons). En nu dus een plek voor rouw, juist in de maand december omdat die het moeilijkst is voor mensen die rouwen. De buurtbewoonster was moeder geworden van een dochtertje gekregen dat slechts 48 uur heeft geleefd. Ze zegt: “Als haar naam genoemd wordt, veer ik op. Als ik even de-moeder-van word genoemd, dan ben ik voor even gelukkig. Dat haar naam er mag zijn, is zo van betekenis. Maar na een jaar is het nog moeilijk om het steeds weer met mensen erover te hebben. En mensen thuis ontvangen is ook beperkt.”
Het is van groot belang om rouw een plek te geven in het maatschappelijke leven. Al is het maar om de negatieve gevolgen die gebrek aan ruimte voor rouw kunnen hebben. Van Zadelhoff: Nabestaanden vertelden me hoe rouw hen niet alleen geestelijk maar ook fysiek uitput, hun concentratievermogen aantast, slaapgebrek, pijnlijke gewrichten, eczeem, buikpijn, hoofdpijn, hartzeer en paniekaanvallen veroorzaakt, en invloed heeft op hun lust voor het leven.
Rouw kán ook een prachtige plek innemen in het publieke domein, want experts, schrijvers en kunstenaars die zich hiermee bezighouden zeggen allemaal hetzelfde: rouw is liefde, zolang we rouwen hebben we lief. Dat is één van de redenen dat de installatie Rouwen & Vieren niet alleen ‘Rouwen’ heet. Het ‘Vieren’ gaat hand in hand met Rouwen.
INSTALLATIE
Op een centraal plein in de stad komt een glazen kas van 4,5 bij 6 meter te staan. Deze kas wordt ingericht als een warme plek voor degenen die iets of iemand missen. De kas is een plek om alleen of mogelijk met een tweede persoon binnen te gaan. Je kunt daar drie dingen doen:
- Een kaarsje branden in een veilige kaarsenbak. Eventueel een naam daaraan verbinden
- Een klein gedenkteken maken of in het gastenboek schrijven
- Een lint beschrijven met datgene waar je dankbaar voor bent. Dit lint kan dan in één van de (kerst)bomen rondom de kas worden geknoopt.
Rondom de kas plaatsen we een aantal bomen ter beschutting en voor de Vier-linten.